Beeldhouwen en boetseren | Oxideren
De chemische reactie achter roesten
Wat merken we in het dagelijks leven van oxideren?
Oxidatie is een fundamenteel chemisch proces. Oxidatie vindt zowel plaats in talloze natuurlijke als door de mens gecreëerde omgevingen. Deze chemische reactie, waarbij atomen of moleculen elektronen verliezen, speelt een cruciale rol in verschillende aspecten van ons dagelijks leven, variërend van het zogenaamde roesten van metalen tot de verbranding van brandstof. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de concepten en toepassingen van oxidatie.
De definitie van oxidatie
Oxidatie is een chemische reactie waarbij een stof elektronen verliest, wat resulteert in een toename van het oxidatieniveau van die stof. Het oxidatieniveau van een atoom of molecuul geeft de mate aan waarin de elektronen worden gedeeld met andere atomen. Tijdens oxidatie worden elektronen overgedragen van het geoxideerde materiaal naar een oxidatiemiddel. Het geoxideerde materiaal ondergaat een chemische verandering, terwijl het oxidatiemiddel elektronen opneemt en een reductie ondergaat.
Er zijn vele voorbeelden van Oxidatie. Bijvoorbeeld:
Het roesten van metalen
Een van de meest bekende voorbeelden van oxidatie is het roesten van metalen, zoals ijzer dat niet alleen bruin wordt maar geleidelijk aan verdwijnt. Wanneer ijzer in contact komt met zuurstof en vocht, vindt een oxidatie reactie plaats waarbij ijzeratomen elektronen verliezen. Dit resulteert in de vorming van ijzeroxide, dat iedereen met een auto kent als de roest die zijn vierwieler opvreet.
Verbranding van Brandstoffen
In de context van verbranding, zoals in een auto- of een vliegtuigmotor, ondergaat brandstof oxidatie. Hier verbrandt de brandstof, meestal een koolwaterstof, zoals benzine of diesel, met zuurstof. Hierbij komt een hoeveelheid energie vrij. Dit proces produceert naast energie ook kooldioxide (CO2) en water (H2O) als bijproducten.
Oxidatie van voedingsmiddelen
Oxidatie speelt ook een rol in voedselbederf. Wanneer voedingsmiddelen, zoals fruit, worden blootgesteld aan zuurstof, reageren de vetten en oliën in het voedsel met zuurstof en worden ranzig. Dit proces wordt lipidoxidatie genoemd.
Toepassingen van Oxidatie
Oxidatie heeft talloze toepassingen in verschillende industrieën. Enkele belangrijke toepassingen zijn:
Gebruik van oxidatie in de beeldende kunst
Bij het beeldhouwen wordt het proces van roesten veel gebruikt. Een metalen object wordt na enige tijd steeds roestiger. Soms gaat dit zover dat de roest de zuurstof blokkeert naar het onderliggende metaal en het proces stopt. Het resultaat is een roestkleurig kunstwerk dat niet verder meer wegroest. Het speciale metaal heet cortenstaal. Cortenstaal, staat ook wel bekend onder de merknaam COR-TEN-staal. Cortenstaal is een metaallegering die bestaat uit ijzer waaraan koper, fosfor, silicium, nikkel en chroom zijn toegevoegd. Een goed voorbeeld is het museum Corpus langs de A44 bij Leiden.
Corrosiebescherming met oxidatie
Het begrijpen van de processen achter oxidatie is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van beschermingsmethoden tegen corrosie van metalen. Deze bescherming omvat het gebruik van coatings, zoals verf. Maar ook technieken als galvanisatie, om metalen te beschermen tegen roestvorming.
Energieproductie door middel van oxidatie van brandstoffen
Oxidatie is de basis van energieproductie in verbrandingsmotoren en elektriciteitscentrales. Brandstoffen ondergaan bij het maken van energie een vorm van gecontroleerde oxidatie. Het resultaat is ofwel een vorm van mechanische energie (bijv. in auto's) of het genereren van elektriciteit (bijv. in gasgestookte of kolengestookte krachtcentrales)
Voedselbereiding en bewaring met hulp van oxidatie
Het begrip van oxidatie is van essentieel belang voor voedselbereiding en het bewaren van voedsel. Het voorkomen van ongewenste oxidatieprocessen in voedsel helpt om de houdbaarheid aanzienlijk te verlengen en daarbij toch de kwaliteit te behouden.
Chemische synthese middels oxidatie
Oxidatiereacties worden vaak gebruikt in de chemische industrie om complexe moleculen te synthetiseren (samen te voegen tot een nieuw molecuul). Oxidatiereacties kunnen daarbij worden toegepast in de productie van farmaceutische stoffen, polymeren en andere chemische verbindingen.
